Son yıllarda, değerlerimize önem veren en büyük şirketiz, bizim değerlerimiz en iyisi gibi bir çok reklam sloganı ile “değerler” gündemimize iyice girdi. O reklam sloganlarında kullandıkları “değerler” kavramının alt metnini medya okur yazarlığı iyi olanlar daha iyi anlıyordur, eminim. Biz reklamlarda bahsedilen değerlerin ne anlama geldiğini reklam sahiplerine bırakalım, kurumsal değerlerin neler olabileceğine ve bunların yetkinlikler ile ilişkilendirilip ilişkilendirilmeyeceği konusuna odaklanalım.
Değer, değer diyoruz da nedir bu değer sizi sıkmadan bir iki tanımını paylaşmak isterim. Değer literatürde, “kişilerin düşünce ve eylemlerini nitelemeye, değerlendirmeye ve yargılamaya yarayan ölçütlerin kaynağı*” olarak tanımlanmaktadır. Bir başka tanıma göre; “bir grubun niteliğini ya da bir bireyin özelliğini örtülü ya da açık olarak belirten, eylemin tarzları, araçları ve amaçları arasından tercih yapmayı etkileyen, arzu edilebilen bir kavram.**”
Özetle değerlerimiz sayesinde aslında; belirli durumu diğerlerine tercih ediyoruz. Yani değerlerimiz bize karar alırken pusula görevi görüyor. İlişkiler ve kurumlar için iş yapma biçiminin belirleyicisi. Örgütsel sorunların çözümünde makul olarak kabul edilen çözüm biçimlerini değerler belirliyor. Çalışanlara yaptıkları işin ya da sergiledikleri davranışın nedeni sorulduğunda, genellikle o davranışı yönlendiren değerlere ulaşılıyor. Tam da bu noktada, değerlerin davranışlarımızı nasıl etkilediğini görüyoruz. Yetkinlikler ile ilgili daha detaylı bir yazı hazırlıyorum ama yetkinliklerin davranışları da belirlendiğini bildiğimize göre, aslında yazının başında konuştuğumuz, değerler, yetkinlik gibi değerlendirilebilir mi sorusuna da açıkça cevap vermiş oluyoruz. Yani, “geleceğin en hızlı teknoloji üreten firmasıyız” gibi sloganları değil de somut davranışlara dönüştürülebilen değerleri neden değerlendirmeyelim?
Uygulamada gördüğüm “Geleceğin en büyüğü biziz”, “Biz bir aileyiz”, “En süper süper firma biziz” gibi aslında motto dediğimiz sloganvari değerler –ki bunlar da değer değil zaten- yetkinlik olarak değerlendirilemez. Nedeni çok basit, davranışa döndürülemez. Düşünsenize karşınıza almışınız astınızı yetkinlik değerlendiriyorsunuz; evet söyle bakalım Ahmet, “Biz bir aileyiz”, çok katılıyorum hiç katılmıyorum sence, sen ne kadar katılıyorsun? 🙂 Yok artık demeyin. Bu kulaklar bunları da duydu. Bu yazı ihtiyacı nereden çıktı sanıyorsunuz?
İncelediğim literatüre göre aşağıdaki tablo kurumsal değerleri listeleyen en iyi tablolardan birini sizlerle paylaşmak istedim. Bir de bu tabloda yer alan değerlerin varlığını gösterebilmemiz için gerekli olan davranışları somut olarak yazabilirsek, işte size yetkinlik seti. Tabi az sayıda değer setinin -40 tane değeri kimse değerlendiremez- herkesin anlayacağı ve uygulayabileceği basit ifadelerle yazılması, tepe yönetimin önceliğinde olması, terfileri etkilemesi, ölçülebilir iş sonuçları çıkarması gibi unsurların etkisinden ve öneminden bahsetmeme gerek yok diye düşünüyorum.
| Kuruma özgü kurumsal değerler | Yönetim tarzını ifade eden kurumsal değerler | Sosyal odaklı kurumsal değerler |
| Özgürlük | Etik öncelikli iş | Paylaşımcılık |
| Bireysel sorumluluk | Dürüstlük | Topluluk Ait olma |
| Farklılık | Onur | Çalışanların önemsenmesi |
| Yenilik | Güven | Sadakat |
| Önsezi | Açıklık | Desteklemek |
| Uygunluk | Kalite | Güvenlik |
| Sorumluluk | Bireylere saygı | Ortaklık |
| Esneklik | İşbirliği | |
| Çeşitlilik | Ekip çalışması | |
| Fonksiyonellik | Hesap verebilirlik |
Kaynaklar
*ROKEACH, Milton; (1973), The Nature of Human Values, New York: The Free Press.
**KLUCKHOHN, Clyde K.; (1951), “Values and Value Orientations in the Theory of Action”, in Talcott PARSONS and Edward A. SHILS (Ed.), Toward a General Theory of –Action, Cambridge: Harvard University Press, pp.388-344.
***ILANGOVAN, David and Aiyer DURGADOSS; (2009), “Value Congruence – Personal Values and Corporate Values”,Curie Journal, 1(4), pp. 92-96.
